C’est curieux !

Onlangs stond er in de regionale krant een opvallend bericht: tijdens zijn staatsbezoek aan Armenië begin oktober had president Sarkozy een sculptuur aangeboden om de goede relatie tussen beide landen te onderstrepen. Daar is op zich niets vreemds aan ware het niet dat het een copie betrof van een beeld van Rodin dat de schilder Jules Bastien-Lepage voorstelt. Buitengewoon curieus!

Het origineel staat bij de graftombe van Bastien-Lepage in Damvillers, zijn geboorteplaats in het noorden van de Meuse. Men vraagt zich af waarom gekozen is voor dit specifieke kunstwerk dat werd opgericht ter nagedachtenis aan een bijzondere schilder die helaas jong is overleden en niet voor een oorspronkelijk werk dat de band tussen Armenië en Frankrijk symboliseert.

Niets lijkt te duiden op specifieke banden tussen beide kunstenaars en Armenië en een motivering van deze keuze is ook niet te vinden. Zowel de websites van het Musée Rodin als van de Franse regering en verschillende nieuwsbronnen geven geen uitsluitsel op dit punt. In een politiek getinte toespraak bedankte Sarkozy zijn gastheer Armenië weliswaar voor alles wat de Armeense vluchtelingen zijn land hadden gebracht, en bovendien is Frankrijk altijd een heel goede ambassadeur van de eigen cultuur, maar de achtergrond van deze gift blijft een groot raadsel.

Bastien-Lepage heeft slechts een klein oeuvre achtergelaten. Niet erg bekend bij een groot publiek maar kenners weten zijn werk op waarde te schatten. Een groot deel van zijn schilderijen is verspreid over musea in Europa, Amerika en Australië en een kleine collectie is te zien in het museum in de citadel van Montmédy. Wie houdt van de Meuse en van kunst kan niet om het werk van Jules Bastien-Lepage heen.

Terecht is Damvillers trots op zijn illustere zoon en zijn leven en werk worden zorgvuldig in herinnering gehouden. Men beschouwt dit dan ook als een erkenning van «hun» schilder die zo treffend het leven in een arm boerendorp in beeld heeft gebracht.

De Grande Rue een eeuw geleden

De Grande Rue in de tijd dat er nog geen electriciteit was, aan het begin van de twintigste eeuw. Rechts voor het huis met gesloten luiken zijn een meisje en een kip te zien. Het is opvallend dat de ruimte voor het huis - het usoir - zo netjes en opgeruimd is. Waarschijnlijk omdat er geen inpandige stal is en de verdieping uitsluitend voor opslag van hooi werd gebruikt.

Deze foto toont een deel van de Grande Rue meer in de richting van Moscou. Het valt op dat er inmiddels electriciteit in het dorp was aangelegd. Het huis rechts staat er nog altijd en is een van de grotere panden van het dorp.

Een boerentafereel nog iets hogerop in de Grande Rue. Traditioneel werden de koeien altijd op stal gemolken waardoor er een voortdurend « va-et-vient » was van dieren. Het voordeel van deze methode was dat de mest meteen op de pluis voor de boerderij kon worden gegooid. En het nadeel is evident...

Ook deze kiek is gemaakt bovenaan de Grande Rue, maar dan in de richting van de kerk. Aan het uithangbord te oordelen is in het grote huis rechts een paardenhandelaar of hoefsmid gevestigd.

Illustere figuren

Frankrijk eert haar helden, want die strelen de nationale trots. Saint-Laurent kent slechts een klein aantal « historische figuren », één daarvan is Colonel Jean Reder van wie verder niets bekend is. Meer onderzoek is dan ook geboden. Naar hem is een klein straatje vernoemd waar vroeger een kleuterschool was en tegenwoordig bakkerij Anastasi is gevestigd.

De familie de Looz-Corswarem is een adelijk geslacht uit België, met vertakkingen naar Frankrijk en Duitsland. Leden van deze familie droegen de titel van hertog of prins. In de periode tussen grofweg 1880 en 1970 heeft een tak van deze familie in Saint-Laurent gewoond. Prins Camille de Looz-Corswarem (1853-1929) trouwde er in 1906 met Marie Féron, afkomstig uit het dorp. Er zijn verschillende geboorten, sterfgevallen en huwelijken geregistreerd in Saint-Laurent maar vooralsnog zijn er veel onduidelijkheden over deze familie. Enig speurwerk zal meer duidelijkheid moeten scheppen.

Prosper Rachon werd in 1830 geboren in Saint-Laurent als telg uit oude Lotharingse families. Hij overleed in 1922 in het naburige Saint-Jean-lès-Longuyon.

Als jezuïet was hij vanzelfsprekend actief in het onderwijs. Hij werkte niet alleen als onderwijzer op de school van Marville, maar doceerde ook aan colleges in Parijs en Amiens. «Le Révérend Père Rachon» zoals hij genoemd werd was ook lid van academische genootschappen en begiftigd met verschillende kerkelijke onderscheidingen, onder meer voor betoonde moed tijdens de eerste wereldoorlog.

Een volgende historische figuur is Jean-Pierre Henry, geboren in 1757 en telg uit een familie van wevers. Zijn geboortehuis staat er nog, in de straat die naar hem genoemd is. Tegenwoordig is het huis onbewoonbaar en de herinneringsplaquette op de gevel is zeer bescheiden. De gehele carrière van Henry speelde zich af in het leger, en vanwege zijn verdiensten werd hij door Napoleon benoemd tot Baron de l'Empire.

Pierre Toussaint - ook gespeld als Toussain - werd geboren te Saint-Laurent in 1499, en overleed in Montbéliard (Franche-Comté) op 5 oktober 1573. Hij speelde een belangrijke rol in de verspreiding van het protestantisme in Frankrijk (met name in het noord-oosten), en onderhield contacten met Hervormers zoals Calvijn. De straat die naar hem genoemd is loopt vanaf de Rue de la Chaussée richting Merles. De vraag is nu of hij daar inderdaad ook gewoond heeft.

Op zoek naar de schat

«Chiner» of «faire la chine» heeft niets met het land China te maken maar alles met vlooien- en brocantemarkten. Op de najaarsmarkt van Damvillers was er voldoende plaats ingeruimd voor professionele en amateur brocanteurs. Dit in tegenstelling tot een vide-greniers waar de plaatselijke bevolking de kans heeft om spullen op te ruimen en het grootste deel van de koopwaar in de categorie «ouwe meuk» valt. Dit klinkt niet zo fraai, maar een preselectie zou mijns inziens de omzet en de kwaliteit van het evenement verhogen.

Ondanks het feit dat tweedehuizenbezitters doorgaans fanatieke «chineurs» zijn heb ik totaal geen landgenoten kunnen ontdekken onder het publiek. Er waren niettemin leuke spullen te vinden zoals email keukengerei, allerlei zinken teilen en gieters, wat aardig meubilair en heel veel kleinere dingen die als decoratie kunnen dienen. Je moet er alleen wel van houden natuurlijk want niet iedereen richt zijn stulpje op het platteland op rustieke wijze in. En je moet soms ook wel een beetje handig en fantasievol zijn om de spullen op te knappen of een nieuwe bestemming te geven. Zelf heb ik nog een paar aardige kleinigheden opgediept, zoals gietijzeren gewichten, een bokaal met de Lotharingse distel en een bierfles van La Meuse, inclusief de beugel met porceleinen dop.

Naast de overdaad aan kramen met kleding was er ook een expositie van kleinvee met prachtige raskippen en konijnen en wat ander klein spul, en een grote stand bemand door regionale schrijvers. Deze laatste voor de liefhebbers natuurlijk maar een culturele noot is zeker niet onbelangrijk!

Wie de data van de brocantemarkten in de gaten wil houden zijn de volgende websites een aanrader: vide-greniers.org en brocabrac.

De Renaissance in de Meuse

De Renaissance is een van de belangrijkste periodes uit de geschiedenis en heeft sterke impulsen gegeven aan de ontwikkeling van kunsten en wetenschappen. Vandaag de dag zijn nog veel overblijfselen hiervan te bewonderen - met name op het gebied van architectuur en kunst – en de Meuse mag zich verheugen in een rijk patrimonium.

Als opmaat naar het jaar 2012 waarin een grote culturele manifestatie over de Renaissance in Lotharingen zal worden gehouden, heeft het tijdschrift la Gazette Lorraine een speciaal nummer uitgebracht over de Renaissance in de Meuse. Deze uitgave geeft op een bondige manier een beeld van deze stroming en wat er nog van resteert. Het is rijk geïllustreerd en goed gedocumenteerd, en brengt de belangrijkste voorbeelden van de Renaissance in het departement voor het voetlicht: kerken, kastelen, woonhuizen en kunst.

In het noorden van de Meuse zijn het grandioze kasteel van Louppy-sur-Loison en het schitterende dorp Marville de onbetwiste hoogtepunten. Het kasteel is nog altijd particulier bezit en kan in de zomer gedeeltelijk bezichtigd worden. De duiventil, de verschillende poorten, binnenplaatsen en de kapel zijn werkelijk uniek. In Marville hebben verschillende eigenaren hun krachten gebundeld in de vereniging « Marville Terres Communes » om het behoud van het erfgoed te bevorderen. Tijdens de « Journées européennes du patrimoine » op 17 en 18 september 2011 is het mogelijk om een aantal gebouwen waaronder het Maison refuge de l’Abbaye d’Orval en het Hôtel d’Egremont te bezoeken. Nieuws hierover zal worden gepubliceerd op de site van het Office de tourisme transfrontalier du Pays de Montmédy.

Het boekje « Renaissance en Meuse » is onder andere te koop bij de VVV in Avioth, waar deze zomer in de gotische basiliek – met een Renaissance preekstoel – een bescheiden tentoonstelling wordt gehouden. Voor de liefhebbers beslist de moeite waard!

Op hoop van regen

De klaproos met zijn intens rode kleur is een vrolijke verschijning in de bermen en langs de akkerranden. Overal in de Meuse staan ze nu volop te bloeien en stellen door hun grote aantal de andere veldbloemen in de schaduw. Met name waar de bermen al gemaaid zijn. De kleurige « coquelicot » is doorgaans de voorbode van de zomer en je krijgt spontaan zin in vacantie.

Dit jaar echter heeft de zomer al heel vroeg ingezet met als gevolg een groot tekort aan water door een achterblijvende regenval. Voor stedelingen is dit wellicht een weinig interessant onderwerp maar voor de plattelandsbevolking is de vroege droogte van het hoogste belang. Juist als de gewassen op het land moeten gaan ontkiemen en groeien blijft de broodnodige regen achterwege met nefaste gevolgen. In de tuinen - voor de Fransen is « jardin » synoniem aan « moestuin » - staat alles er maar pierig bij en dat betekent dat men groente in de winkel zal moeten kopen en geen voorraad voor de winter kan aanleggen. Een lokale ervaringsdeskundige vertelt op haar blog haar ervaringen over het weer en haar tuin.

Voor de boeren kan het nog rampzaliger worden als het weer niet omdraait. Zij hebben veel geïnvesteerd en als de oogst tegenvalt hebben ze onvoldoende rendement. En dit heeft dan ook zijn weerslag op de prijzen voor de consument. Er wordt vaak gezegd dat boeren altijd klagen, maar men moet niet vergeten dat zij afhankelijk zijn van de grillen van de natuur en regelrecht de gevolgen van de klimaatverandering ondervinden. En bovendien zijn zij degenen die ons voedsel produceren! Dus laat het maar snel gaan regenen opdat de tuinen, akkers en velden geen dorre vlakten worden...

Que la Meuse est belle !

Onlangs kreeg ik het verzoek van de redactie van « Meuse-Ardennes-Argonne » om mijn berichten ook op hun website te publiceren. Een verzoek waaraan ik maar al te graag voldoe aangezien ik dit stukje Frankrijk een heel warm hart toedraag. En met een achtergrond als webredacteur is dit een prachtige gelegenheid om ervaringen en nieuws met anderen te delen. Meerdere keren per jaar zullen er dan ook stukjes van mijn hand op de site van « Meuse-Ardennes-Argonne » verschijnen.

Sinds mijn bezoek aan Parijs tijdens een excursie met de middelbare school ben ik verslingerd geraakt aan alles wat Frans is. In de jaren daarna was Frankrijk altijd mijn reisdoel en bleef ik gecharmeerd van de taal, de cultuur en het land. En vanzelfsprekend groeide er zoiets als een droom om een huisje in Frankrijk te bezitten, een droom die werd ingelost in 1983 tijdens een vacantie in Orval aan de Frans-Belgische grens waar we een miserabel huisje hadden gehuurd waar alles plakte van de viezigheid en niets leek te functioneren. Dan maar liever iets van onszelf!

Met veel enthousiasme en niet gehinderd door enige technische kennis over Franse boerenhuizen gingen we op zoek en het had heel raar moeten lopen om niet iets te vinden. Na verscheidene huizen in de regio bezocht te hebben – het ene was te duur, het andere te groot, dan weer was er een aanvaring met de makelaar – kwamen we terecht in Dombras. Naar Nederlandse maatstaven was het object in kwestie onbewoonbaar maar we zijn er om verschillende redenen toch voor gevallen. Charme doet je hart sneller kloppen! Enfin, de rest van het verhaal kan hier gelezen worden.

Nu, bijna dertig jaar later, is die liefde voor de Meuse nog onverminderd sterk. Telkens weer maken de vele mooie plekjes, de groene natuur, de vriendelijke mensen en de rust een onuitwisbare indruk. Met plezier citeer ik dan ook mijn buurvrouw Yvette die na terugkeer van een familiebezoek in Italië uitriep « Que la Meuse est belle ! ».

Waarom...

...zijn de bananen krom? Dit klinkt als de klassieke stomme vraag maar in wezen betekent het dat niet alle vragen beantwoord kunnen worden. Zoiets als « waarom? daarom! ».

De foto geeft al aan waar het in dit stukje over gaat: planten, bloemen, en tuinen. En de passie hiervoor is in wezen niet te verklaren en sterker dan jezelf. Bovendien is die passie niet te stuiten, oneindig, en vul maar aan met gepsychologiseer van de koude grond (om in tuin-termen te blijven). Want ondanks een mooie tuin in Limburg waar van alles in gebeurt, is het onmogelijk om in Frankrijk niet in de aarde te wroeten. Het voortuintje is nota bene onttrokken aan het gemeentelijke grondbezit, evenals de border tegen de achtergevel.

De vliegende start van het voorjaar heeft er voor gezorgd dat alles er geweldig bijstaat. De tuingeraniums beginnen in bloei te komen, evenals de klimrozen, de smeerwortel staat er prachtig bij en de takken van de sering buigen door onder het gewicht van de bloemen. De aanplant in de border is de winter goed doorgekomen en wordt nog aangevuld met een wilde wingerd (die prachtig rood verkleurt in het najaar) en een gele roos.

In feite is de natuur ook een heel grote tuin, hoewel iets minder getemd en gevormd door de betweterige mens. De orchideeën die te zien zijn op de foto rechtsonder zijn waarschijnlijk de vroegbloeiende orchis militaris, het soldaatje. Deze groeien op een prachtig stuk kalkgrasland, op een heuvel boven Grand-Failly. Een lokale plantenfanaat heeft zelfs een blog hieraan gewijd en zij is een van de weinigen die weet hoe je op deze plek kunt komen. Zodat niet al dit moois wordt geplukt en vertrapt...

Wat zit er in de brievenbus?

Na een lange winter zit er echt van alles in de brievenbus. Ondanks een bescheiden melding dat reclame ongewenst is, puilt de bus werkelijk uit. Al die « pub », huis-aan-huis-krantjes en post voor de bewoners van jaren geleden gaan regelrecht naar het point-tri. Verantwoord gedumpt dus.

Maar wat blijft er na die drastische selectie over? Bijvoorbeeld de folders voor de campagne van de kantonale verkiezingen eind maart. Vooral de linkse partijen hebben goed geflyerd, belangrijk in een regio waar vaak rechts gestemd wordt. En ook het krantje van de Codecom du pays de Spincourt waar alle nieuwtjes in staan omtrent economie, welzijn en cultuur in het kanton. Heel belangrijk om de leefbaarheid op het platteland op niveau te houden. Dan de stencils van de activiteitenclub van Saint-Laurent met het programma van dit jaar. Zij organiseren onder meer een wandeltocht op 15 mei en een brocante op 18 september. Ten slotte de berichten van de gemeente, nooit gedateerd maar wel officeel ondertekend door de burgermeester en van een stempel voorzien. Naast zakelijke berichten zoals inschrijving op de kieslijst, de sluiting van het gemeentehuis en de regeling van de winterse houtkap, zijn er ook berichten die een appèl doen op de burgerzin van de dorpsbewoners. Zoals het verbod om strooizout voor eigen gebruik uit de gemeentelijke bakken te halen en de melding van de kennelijke vergiftiging van een hond en een kat. Er wordt opgeroepen om vooral op de kinderen te letten en herhaald dat het loslopen van honden en katten verboden is. Het vergiftigen van huisdieren wordt kennelijk minder ernstig geacht...

Bonne année

Een nieuw jaar wordt vanzelfsprekend ingeluid met goede wensen, zowel privé, zakelijk, als bestuurlijk. De Regio Lorraine - gevormd door de departementen Meuse, Meurthe-et-Moselle, Moselle en Vosges - heeft eveneens dit moment aangegrepen om alle inwoners en andere belanghebbenden het beste te wensen. In een gelikt filmpje wordt ieder nog eens een hart onder de riem gestoken: ondanks de nodige moeilijkheden heeft de regio enorm veel mogelijkheden en troeven voor de toekomst.

Eerlijk gezegd is dat zonder meer juist, en bovendien is Lorraine die inzet en aandacht meer dan waard. De vacanciers in deze regio zullen dit ongetwijfeld ten volle beamen.